Szkodniki

Rząd: motyle (Lepidoptera), rodzina: zwójkowate (Tortricidae)

Rośliny żywicielskie: Śliwy, tarnina, ałycza, rzadziej: brzoskwinie i morele, sporadycznie: czereśnie oraz wiśnie

Opis: Motyl z rodziny zwójkowatych (Tortricidae) o rozpiętości skrzydeł 12 – 14 mm. Przednie skrzydła szarobrunatne z marmurkowym wzorem. Tylne jaśniejsze, szarobrązowe. Jaja jasne, tarczkowate, lekko wypukłe (0,7 mm). Gąsienice początkowo białe z czarną głową, pod koniec rozwoju różowe, długości do 12 mm.

Biologia: Gąsienice zimują w szaro-białych kokonach, w załamaniach kory lub opadłych liściach pod drzewami. Przepoczwarczają się wiosną, od połowy IV do III dekady V. Wylot motyli pokolenia zimującego trwa od połowy V do końca VI. Składanie jaj rozpoczyna się od końca V do połowy VII. Jaja składane są pojedynczo na zawiązkach owocowych, w temperaturze ponad 12°C. Gąsienice wylęgają się po 8 – 12 dniach, 1 – 2 dni po fazie „czarnej główki”. Następnie w kilkanaście minut po wylęgu wgryzają się w owoc i tam żerują. Uszkodzone owoce opadają. Gąsienice po zakończonym rozwoju, który trwa zwykle 3 tygodnie, opuszczają owoc i przepoczwarczają się w glebie lub szczelinach kory. Część z nich nie przepoczwarcza się lecz pozostaje w oprzędach na zimowanie. Z kolei lot motyli letniego pokolenia rozpoczyna od połowy VII i trwa do IX, przy czym maksimum składania jaj przypada zwykle na koniec VII, a trwa nawet do IX. Gąsienice drugiego pokolenia po zakończeniu żerowania i opuszczeniu owoców, sporządzają oprzęd i zimują.

Szkodliwość: Gąsienice żerują zarówno w zawiązkach. jak i dojrzewających owocach. Na skutek żerowania dochodzi do zaburzeń lub zatrzymania przepływu soków z szypułki do owocu. Uszkodzony owoc staje się fioletowy i szybko opada. Starsze gąsienice żerują zwykle przy pestce, drążąc korytarze wewnątrz owoców i zanieczyszczając je ciemnymi, gruzełkowatymi odchodami. W VII i VIII można zaobserwować charakterystyczne gumowe wycieki z uszkodzonych owoców. Szkodnik ten powoduje robaczywienie owoców, przez co tracą one wartość handlową.

Próg zwalczania: 1 – 2 świeże jaja lub wgryzy w próbie 100 owoców (lustracje) lub kilkanaście i więcej motyli odłowionych w pułapkę w ciągu kilku kolejnych dni (monitoring – pułapki feromonowe).

Rząd: pluskwiaki (Hemiptera)

Najczęściej występujące gatunki: Mszyca śliwowo-chmielowa – (Phorodon humuli Schrank), mszyca śliwowo-kocankowa (Brachycaudus helichrysi Kaltenbach), mszyca śliwowo-trzcinowa (Hyalopterus pruni Geoffroy), mszyca brzoskwiniowa (Myzus persicae Sulz.) – brzoskwinie, morele, mszyca brzoskwiniowo-trzcinowa (Hyalopterus amygdali Blanch.), mszyca wiśniowa (Myzus cerasi F.)
– czereśnie i wiśnie, latem: przytulia i przetacznik.

Rośliny żywicielskie: Śliwy, tarnina, ałycza, antypka, chmiel (mszyca śliwowo-chmielowa), astry, złocienie, kocanka piaskowa (mszyca śliwowo-kocankowa), brzoskwinia, morela, czereśnia, wiśnia

Opis: Owady należące do rzędu pluskwiaków równoskrzydłych (Homoptera), o ciele długości od 1 do kilku mm, ze słabo zaznaczoną segmentacją. Wśród mszyc wyróżniamy osobniki uskrzydlone lub bezskrzydłe. Najczęściej są barwy zielonej, żółtozielonej, różowej. Często ich ciało pokrywa wosk
(np. mszyca śliwowo-trzcinowa).

Biologia: Mszyce zimują pod postacią czarnych, błyszczących jaj długości ok. 0,4 mm – na powierzchni kory krótkopędów i młodych gałęzi oraz pomiędzy zewnętrznymi łuskami pąków. Larwy wylęgają się na przełomie III i IV i żerują początkowo na pąkach, a później na rozwijających się liściach. Po osiągnięciu dojrzałości mszyce rozmnażają się partenogenetycznie (rodzą larwy). Od połowy maja
i w czerwcu pojawiają się mszyce uskrzydlone, które migrują na różnych żywicieli wtórnych,
w zależności od gatunku. We wrześniu i październiku uskrzydlone mszyce wracają na śliwy i tam rodzą samice pokolenia płciowego, które po zapłodnieniu składają jaja.

Szkodliwość: Mszyce zasiedlają niezdrewniałe wierzchołki pędów i liście. Są szczególnie groźne
w szkółkach i młodych nasadzeniach śliw, gdyż hamują wzrost młodych pędów. Mszyca śliwowo-chmielowa powoduje lekkie skręcanie się brzegów liści, natomiast mszyca śliwowo-kocankowa silne skręcanie zwłaszcza najmłodszych, wierzchołkowych liści i ich deformacje. Mszyca śliwowo-trzcinowa, w przeciwieństwie do dwóch poprzednich gatunków, rzadko tworzy kolonie na młodych pędach, a także nie powoduje zmian kolorystycznych i deformacji liści. Poza tym mszyce wydzielają duże ilości rosy miodowej (spadzi), która zanieczyszcza pędy i owoce. Z kolei na spadzi rozwijają się grzyby sadzakowe, pokrywając liście, pędy i owoce czarnym nalotem grzybni. Szkodniki mogą wyrządzać szkody także pośrednio, przenosząc wirusa ospowatości śliw (szarki).

Próg zwalczania: 1 drzewo z koloniami mszyc w próbie 50 drzew z 1 ha sadu.

Rząd: pluskwiaki równoskrzydłe (Homoptera), rodzina: misecznikowate (Lecaniidae)

Rośliny żywicielskie: Śliwa, jabłoń, agrest, porzeczka, tarnina, dereń i wiele innych gatunków roślin

Opis: Samice mają zredukowane odnóża i nie posiadają skrzydeł. Ich ciało jest ukryte pod wiśniowo-brązową stwardniałą kutykulą w kształcie wypukłej miseczki, o średnicy 3 – 4 mm. Samce są uskrzydlone. Jaja (0,3 mm) białe, owalne, pokryte woskową wydzieliną samicy. Larwy I stadium występują na dolnej stronie liści. Są płaskie, owalne, długości ok. 0,4 mm, barwy zielonkawobiałej. Larwy II stadium, długości ok. 2,0 mm, są brązowe. Obserwujemy je jesienią na liściach i na pędach.

Biologia: Larwy II stadium zimują na pniach i dolnej stronie gałęzi. W cieplejsze zimowe dni mogą stać się aktywne. Wczesną wiosną wyszukują dogodnych miejsc na korze młodych pędów, nieruchomieją
i tworzą początkowo białą, potem brunatniejącą okrywę. W IV następuje różnicowanie między larwami męskimi i żeńskimi. W drugiej połowie V samice i składają 600 – 1000 jaj do komory lęgowej pod tarczką. Po złożeniu jaj samice giną. Larwy lęgną się w VI, a następnie zasiedlają liście. W VIII i IX pojawiają się larwy II stadium, które pod koniec września IX przechodzą na pędy, na których zimują.

Szkodliwość: Szkodliwe są larwy oraz samice misecznika śliwowego. Wiosną larwy II stadium, po przezimowaniu, wysysają sok z komórek pędów. Wbijając kłujkę do drewna, wprowadzają jednocześnie ślinę zawierającą substancje powodujące zamieranie komórek. Latem larwy I stadium żerują na dolnej stronie liści, powodując ich żółknięcie. Silnie zasiedlone pędy przestają rosnąć
i zasychają. Owoce drobnieją i nie wybarwiają się, a zimą drzewa łatwiej przemarzają. Kolonie misecznika produkują dużo rosy miodowej, na której rozwijają się grzyby sadzakowe, pokrywające liście i owoce czarnym nalotem.

Próg zwalczania: 30 larw na 1 odcinek pędów długości 30 cm lub  15-25 larw/2 m bieżące gałęzi (wg metody Holza).

Rząd: muchówki (Diptera), rodzina: nasionnicowate (Trypetidae)

Rośliny żywicielskie: Czereśnia, wiśnia

Opis: Czarne, błyszczące muchówki z żółto-pomarańczową tarczką na końcu tułowia (pomiędzy nasadami skrzydeł), osiągające ok. 5 mm długości. Żółte jest również czoło i przód głowy. Posiadają przezroczyste skrzydła z czarnymi poprzecznymi pasami. Pomiędzy dwoma ostatnimi skrzydłami nasionnica trześniówka posiada bardzo krótki cienki czarny pasek. Jest to ważna cecha odróżniająca ten gatunek od nasionnicy wschodniej. Larwy są białe, beznogie, długości około 4 mm. Bobówki (poczwarki) są słomkowożółte, długości ok. 5 mm.

Biologia: Poczwarki (bobówki) zimują w glebie pod drzewami, na głębokości ok. 5 cm. Gdy temperatura gleby wynosi ponad 12°C, zwykle pod koniec V lub na początku VI rozpoczyna się wylot muchówek nasionnicy trześniówki. Z kolei ok. 2 tygodnie później wylatuje nasionnica wschodnia, a jej lot trwa aż do zbiorów. Składanie jaj rozpoczyna się po 7 dniach od wylotu i trwa ok. 30 dni (do połowy VII). Samice nacinają skórkę owocu i umieszczają w jego wnętrzu jedno jajo, najczęściej blisko szypułki. Larwy nasionnicy trześniówki wylęgają się po około 10 dniach, natomiast nasionnicy wschodniej już po 4-5 dniach od złożenia jaj. Po zakończeniu żerowania, które trwa ok. 3 tygodni, larwy opuszczają owoc, spadają na ziemię i w wierzchniej warstwie gleby formują bobówkę, w której przepoczwarczają się.

Szkodliwość: Larwy nasionnic żerują w owocach, powodując ich „robaczywienie”. W miejscu złożenia jaj widać lekkie wklęśnięcie powierzchni skórki, a owoc mięknie. Najbardziej zagrożone są odmiany o średniej i późnej porze dojrzewania. Obecność szkodnika w owocach jest przyczyną dyskwalifikacji plonu. Próg zwalczania: Średnio 2 muchówki odłowione na 1 żółtą tablicę lepową w ciągu tygodnia.

Rząd: chrząszcze (Coleoptera), rodzina: ryjkowcowate (Curculionidae)

Rośliny żywicielskie: Wiśnia, czereśnia, czeremcha

Opis: Chrząszcz długości ok. 4 mm, z długim ryjkiem, o zabarwieniu szarobrązowym z dwiema poprzecznymi pasami jasnych łusek. Jaja owalne, długości około 0,7 mm, białe. Larwy białe, beznogie, rogalikowato zgięte. Poczwarka żółtobiała z widocznymi częściami formującego się chrząszcza.

Biologia: Chrząszcze zimują w spękaniach kory oraz w ściółce pod drzewami. Wczesną wiosną, kiedy temperatura powietrza wzrośnie ponad 9°C, wychodzą z ukryć. Początkowo żerują na pączkach
i liściach, potem samice drążą korytarze do środka pestki i składają tam jedno jajo. Larwy żerują we wnętrzu pestki, a potem przepoczwarczają się. Pod koniec lipca osobniki dorosłe wydostają się na zewnątrz przez otwór wygryziony w pestce. Przez krótki czas żerują na liściach, a następnie we wrześniu schodzą do kryjówek zimowych.

Szkodliwość: Na młodych zawiązkach owoców widoczne są nakłucia zrobione przez samice. W okresie dojrzewania owoców chrząszcze, wychodząc z pestek, uszkadzają miąższ i skórkę.Uszkodzone owoce gniją.

Próg zagrożenia: Pod koniec kwitnienia – 5 chrząszczy strząśniętych z 35 gałęzi.

Rząd: błonkówki (Hymenoptera), rodzina: pilarzowate (Tenthredinidae)

Rośliny żywicielskie: Śliwy, wiśnie, czereśnie, tarnina

Opis: Owocnica żółtoroga jest błonkówką długości około 5 mm, o czarnym ciele i żółtobrunatnych odnóżach. W przypadku samców żółte są także czułki. Larwy białe z brązową, potem pomarańczową głową, długości ok. 9 mm. Posiadają 10 par nóg. Jaja białawe, nerkowate, długości 0,6 mm. Poczwarka biała w brązowym kokonie, długości ok. 6 mm. Owocnica jasna jest nieco jaśniejsza
i mniejsza od żółtorogiej. Jej ciało jest barwy żółto-pomarańczowej.

Biologia: Larwy zimują w kokonach, w glebie. Część larw pozostaje w glebie w stanie diapauzy do następnego roku. Przepoczwarczają się wiosną, a osobniki dorosłe wylatują w II połowie IV (tuż przed fazą białego pąka u śliw). Składanie jaj (w płytkie nacięcia na działkach kielicha) rozpoczyna się przed kwitnieniem najwcześniejszych odmian i trwa aż do końca IV. Wyląg larw rozpoczyna się ok. połowy V, kilka dni po zakończonym kwitnieniu wczesnych odmian, a kończy się w okresie pękania zasychających kielichów na rosnących zawiązkach śliw. Larwy wgryzają się do zawiązków owocowych i zjadają ich wnętrze. Jedna larwa niszczy od 2 do 4 zawiązków. Dojrzałe larwy opadają wraz
z zawiązkami na ziemię, a następnie wychodzą z nich, zagrzebują się w glebie i zimują.

Szkodliwość: Larwy żerują wewnątrz zawiązków owoców i powodują ich opadanie. W sadach, w których nie zwalcza się tego szkodnika, jego liczebność wzrasta z roku na rok, a wtedy może dojść do całkowitego zniszczenia plonu.

Próg zwalczania: 80 owadów dorosłych na 1 pułapkę odłowionych do końca kwitnienia.